Myofasciale triggerpoint therapie is een techniek om myofasciale pijn in specifieke pijnpunten (myofasciale triggerpoints MTrP) te behandelen. Door een verkeerd functioneren van spieren kunnen zich pijnpunten ontwikkelen op specifieke plaatsen en uitstralingszones.
Myofasciale triggerpoint therapie vertrekt vanuit een professionele spierdiagnose, waarbij de oorzaak van de pijnpunten opgespoord worden. De behandeltechnieken van myofasciale triggerpoint therapie bestaan hoofdzakelijk uit het prikken van naalden zonder injectievloeistof (dry needling), stretching, TENS, ultrason en warmte.
Myofasciale pijn
Myofasciale pijn is een medische term waarmee we pijn omschrijven in bepaalde punten in de spieren (myo) en in het netwerk van spiervliezen (fascia). Myosfasciale pijn varieert van een licht oncomfortabele pijn tot een zwaar, zeurend, martelend of drukkend gevoel, en zelfs tot een doof of tintelend gevoel die ook hevig of zelfs stekend kan aanvoelen. Hoewel de klachten voor de patiënt reëel aanwezig zijn, is het voor de arts of specialist soms moeilijk om een oorzaak te vinden. Medische beeldvorming of bloedonderzoek brengen ook niet altijd een ‘ziekte’ aan het licht. De pijn concentreert zich meestal in specifieke punten (triggerpunten) en straalt uit naar andere plaatsen. Myofasciale pijn kan soms zo erg zijn dat de patiënt zijn spierfunctie verliest en daardoor niet meer kan functioneren
Triggerpoints, waar komt de pijn eigenlijk vandaan?
Een ervaren myofasciale therapeut herkent myofasciale pijn aan de kleine verhardingen in een spier die zeer gevoelig zijn voor druk. Bij myofasciale pijn, voelt de spier ook pijnlijk aan bij het stretchen van die spier. De kleine verhardingen zijn eigenlijk kleine spiervezels die zich op een bepaalde plaats gaan opspannen en verkrampen zodat het bloed er moeilijk of niet meer door kan stromen. Daardoor krijgt de spier geen brandstof meer aangevoerd en kunnen de afvalstoffen niet meer weg. De spier reageert op deze lokale noodsituatie door pijnsignalen uit te sturen naar de hersenen. De pijn wordt dan op specifieke punten (triggerpoints) ‘ervaren’ in het lichaam.
Wanneer na verloop van tijd de spier verzwakt en uitgeput geraakt, gaan andere spieren zijn taak overnemen. Op die manier ontstaat een kettingreactie en geraken ook de andere betrokken spieren overbelast. Myofasciale therapie bestaat er dus in om de ontstane spierknopen tot ontspanning te brengen zodat de bloeddoorstroming terug op gang kan komen.
Myofasciale pijn als gevolg van uitstraling
Het vreemde aan die triggerpoints is, dat de pijn vaak niet eens op de probleemplaatsen ontstaat, maar veroorzaakt wordt op een heel andere plaats. Een speciaal opgeleide myofasciaal therapeut herkent de pijnklachten van de patiënt en kan de oorzaak/oorsprong van de pijn in de triggerpunten opsporen. Want iedere spier heeft een vast omschreven uitstralingsgebied waar de myofasciale pijn zich manifesteert.
Enkele typische voorbeelden van myofasciale pijn die zich ergens anders manifesteert dan daar waar de oorzaak zich meestal bevindt:
- Een zogenaamde tenniselleboog kan veroorzaakt worden door een overbelasting in de schouder of de borstspier. Dit verklaart waarom lokale therapie niet altijd aanslaat.
- De wel gekende spanningshoofdpijn vindt meestal zijn oorsprong in de diepe kleine nekspieren ten gevolge van stress of een verkeerde houding. Dit verklaart waarom gewone pijnstillers meestal geen effect hebben op deze vorm van hoofdpijn.
- Pijn in de liesstreek kan vaak vertrekken vanuit de buikspieren.
Nevenverschijnselen van myofasciale pijn
Myofasciale pijn kan ook gepaard gaan met vervelende nevenverschijnselen zoals:
- Tintelingen, een doof gevoel in de uitstralingszone van de triggerpoints
- Een veranderende spierfunctie zoals een spierverkorting, bewegingsbeperking, stijfheid en krachtverlies
- Klachten zoals zweten, rillerig zijn, zich onwel voelen, overgevoeligheid van de huid, duizeligheid of zich licht voelen in het hoofd, wazig zien, koude handen, enz.
- Coördinatiestoornissen zoals een slechter wordend handschrift, moeite hebben met het uitvoeren van precieze bewegingen, enz.
Oorzaken van myofasciale triggerpoint pijn
Sommige patiënten weten duidelijk hoe hun pijn is ontstaan, andere dan weer niet. De klachten ontstaan en nemen vaak geleidelijk toe. De meest voorkomende oorzaken zijn:
- Een chronische overbelasting van één of meerdere spieren bij sporters die een langdurige beweging uitvoeren, bij arbeiders die langdurig dezelfde (verkeerde) beweging uitvoeren of de verkeerde werkhouding aannemen
- Een chronische overbelasting door verkeerde leefgewoontes
- Een acute belasting door een plots verkeerde beweging of een ongeval
- Een afwijkende lichaamshouding omwille van een beenlengteverschil of scoliose
- Een periode van immobilisatie in een gipsverband na een fractuur
- Een hormonale ontregeling zoals een verminderde schildklierfunctie
- Tekorten van bepaalde voedingsstoffen zoals foliumzuur, calcium, ijzer, magnesium, vitamine D, B1 of B12
Meestal ontstaan de klachten door een combinatie van verschillende factoren zoals:
- Een overbelasting van één of meerdere spieren
- Stress
- Vermoeidheid
- Slecht slapen
- Ongezonde voeding
- Zich moeilijk kunnen ontspannen
Een correcte myofasciale diagnose, voorwaarde voor efficiënte resultaten
Voor het starten van myofasciale triggerpoint therapie raden we de patiënt steeds aan om eerst een algemeen geneeskundig onderzoek met medische beeldvorming en een eventueel bloedonderzoek te laten uitvoeren om andere oorzaken van de slecht functionerende spier(en) uit te sluiten.
Daarnaast dient een uitgebreid gesprek een beeld te geven van de situatie van de patiënt: zijn dagelijkse activiteiten, een eventueel ongeval of trauma, een gekend medisch probleem zoals een korter been, scoliose, gewrichtsaandoeningen, bepaalde ziekten, zijn eetpatroon, enz. Al deze elementen kunnen het normale spierevenwicht verstoren en bijdragen tot het ontstaan van pijnlijke triggerpunten.
Myofasciale therapie, een bewuste keuze
Myofasciale therapie is een vrij recente therapie, die ik sinds 1994 met succes toepas op mijn patiënten, vooral bij acute pijn. De therapie is wetenschappelijk onderbouwd en is tijdens de jaren 60-70 in Amerika ontwikkeld door de artsen Travell en Simons. Na jarenlang onderzoek hebben zij de bewuste triggerpunten in kaart gebracht. De daarbij horende pijntrajecten zijn de sleutel tot een goede spierdiagnose.
Dry needling
Dry neelding is een snelle en effectieve methode om de pijnlijke spierknopen terug tot ontspanning te brengen. Hierbij wordt een zeer dunne, niet-holle naald in de huid en de spier geprikt. Hoewel dezelfde steriele naalden gebruikt worden als bij acupunctuur, heeft dry needling hier niets mee te maken. ‘Dry’ verwijst naar het feit dat er niets geïnjecteerd wordt met de naald. Er wordt enkel in de triggerpoints geprikt. Dit prikje lokt een onwillekeurige samentrekking van de spiervezels uit die aanvoelt als een elektrisch schokje. Als reactie komt de spier meteen tot ontspanning, gaat de spierstofwisseling zich herstellen en verdwijnt de pijn.
Na de behandeling kan de spier nog een dag of twee gevoelig of stijf aanvoelen en wat blauw uitslaan. Stretching en warmte kunnen deze ongemakken snel doen verminderen. Daarna treedt merkbare verbetering op: de uitstralende pijnklachten en stijfheid nemen af, de kracht en de coördinatie nemen weer toe. Sommige patiënten ervaren ook een toename van de algemene energie en een gevoel van algemene ontspanning.
Eventuele aanvullende behandelingen
- Rekoefeningen (stretching) om de spierlengte te normaliseren
- Bewegingstherapie om de mobiliteit van de spieren en gewrichten te herstellen
- TENS (Transcutane Electro Neuro Stimulatie): via klipelektroden worden elektrische (elektro) prikkels door de huid heen (transcutaan) gegeven die de zenuwen (neuro) kunnen beïnvloeden (stimuleren) om de pijn te verminderen
- Ultrageluid (Ultrasound): een geluidsvorm die je niet kunt horen, waarvan de mechanische trillingen een therapeutisch effect kunnen hebben. Ultrason kan de weefselcirculatie, de spierrelaxatie, het weefselherstel en de pijnvermindering bevorderen.
- Eventuele re-educatie van een correcte houding of het correct uitvoeren van bepaalde bewegingen
Erkend myofasciaal therapeut sinds 1994
Als kinesitherapeut ben ik sinds 1994 erkend lid en myofasciaal therapeut van de BMST (Belgian Myopain Society Trigger) organisatie. De BMST is de enige Belgische organisatie die volwaardige myofasciale cursussen aanbiedt, waarbij Dry needling integrerend deel van uitmaakt.
Als erkend myofasciaal therapeut volg ik de jaarlijkse cursussen zodat ik steeds bijleer en up-to-date blijf met de nieuwe trends en wetenschappelijke nieuwigheden en mijn licentie kan behouden.